‘Wow, wat ben jij lang!’ Hoor jij dit ook vaak wanneer je op vakantie bent in het buitenland, terwijl je jezelf misschien helemaal niet bovengemiddeld lang vindt? Dat is niet zo gek, want Nederlanders zijn volgens het CBS het langste volk ter wereld. De gemiddelde Nederlandse vrouw is 1,69 meter en de Nederlandse mannen zijn gemiddeld 1,83 meter lang.

Dat Nederlanders het langste volk op aarde zijn, is best opvallend. Halverwege de 18^e eeuw waren we namelijk nog een stuk korter dan de gemiddelde Europeaan en waren ook Amerikanen langer dan wij kaaskoppen. In de afgelopen 150 jaar maakten zowel mannen als vrouwen in Nederland een enorme groeispurt door en werden we gemiddeld zo’n 20 centimeter langer.

Wat maakt Nederlanders het langste volk ter wereld?

Maar hoe komt het dat we in Nederland zo lang zijn? Schieten we de lucht in door onze voorliefde voor een broodje kaas en een glas melk? Zijn het alle voordelen van de verzorgingsstaat in Nederland? Of hebben we simpelweg ‘lange genen’?

‘In maatschappijen waar weinig ongelijkheid is, wordt ongeveer 80 procent van de variatie in lichaamslengte bepaald door genetische variatie’, vertelt Gert Stulp, onderzoeker bij de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Verschillen in lengte tussen bijvoorbeeld Aziatische en Europese landen kunnen we verklaren door genetische verschillen. Maar of genetische verschillen er ook voor zorgen dat Nederlanders gemiddeld genomen groter zijn dan Duitsers of Denen, daarvoor is het bewijs minder stevig.’

De invloed van natuurlijke selectie

Stulp publiceerde in 2015 een onderzoek naar de rol van natuurlijke selectie bij de groeispurt van Nederlanders. Hij ontdekte dat lange Nederlandse mannen gemiddeld meer kinderen krijgen dan kortere mannen. Een verklaring daarvoor zou kunnen zijn dat lange mannen meer succes hebben bij het vinden van een partner en vaker hun 'lange genen' doorgeven aan hun kinderen. Toch is het volgens de wetenschapper heel onwaarschijnlijk dat natuurlijke selectie de verklaring is voor waarom Nederlanders zo lang zijn.

‘We vonden vrij robuuste effecten. Het was echt zo dat lange mannen meer kinderen hadden, maar op een evolutionaire schaal was het effect heel gering', legt Stulp uit. 'Het kwam er op neer dat je over zes generaties een groei van een millimeter of drie zag. Het is ook heel moeilijk te onderzoeken, omdat we niet precies weten hoe natuurlijke selectie er 100 jaar geleden uitzag.'

Welvaart zorgt voor lange mensen in Nederland

Gemiddeld zijn Nederlanders 15 tot 20 centimeter langer dan 150 jaar geleden. Als slechts een paar millimeter daarvan te verklaren is door onze genen, welke andere factoren spelen dan een rol? ‘Het is een beetje gissen, maar er wordt gezegd dat Nederlanders zo lang zijn omdat we veel zuivel en melkproducten eten’, zegt Stulp. En er is nog een mogelijke verklaring. ‘Nederland is een heel rijk land met een goede verzorgingsstaat en weinig ongelijkheid. Daardoor hebben we een voorsprong op andere landen. Als je vaker ziek bent of stress hebt, zal dat invloed op je groei hebben.'

De gemiddelde lengte van Nederlanders neemt af

Nederlanders zijn nog steeds het langste volk ter wereld, maar we worden gemiddeld wel weer iets kleiner. Volgens cijfers van het CBS zijn mannen geboren in 2001 gemiddeld één centimeter kleiner dan de generatie geboren in 1980. Bij vrouwen is het verschil nog iets groter: 1,4 centimeter. Deze krimp is deels te verklaren door immigratie uit landen waar de mensen wat kleiner zijn. Maar ook Nederlanders zonder migratieachtergrond werden gemiddeld wat kleiner.

Waarom zijn Nederlanders aan het krimpen? Stulp: ‘Ook dat is weer gissen, maar het kan zijn dat de leefomstandigheden niet beter zijn geworden. Wie nu 18, 19 of 20 is, heeft in zijn of haar vroege jaren een financiële crisis meegemaakt. Je hebt misschien een generatie die in hun jeugd moeilijkere omstandigheden had. Een ander dieet kan ook een reden zijn. Sommige onderzoekers denken dat vooral vrouwen meer bezig zijn met een vegetarisch of veganistisch dieet en dat dit ten koste gaat van de groei.’

Zeker weten waarom Nederlanders zo lang zijn én waarom we de laatste jaren weer wat kleiner worden, is dus lastig volgens Stulp. Het gaat om een optelsom van kleine, culturele nuances waarvan de causaliteit moeilijk vast te stellen is.